Böhler M398 Microclean

Przykładowe zdjęcie blachy:

Stal M398 – Wysokowydajna Stal do Noży z Wyjątkową Odpornością na Ścieranie

Stal M398 Microclean, opracowana przez Böhler, to wysokostopowa stal nierdzewna martenzytyczna produkowana metodą metalurgii proszkowej. Charakteryzuje się wyjątkową odpornością na ścieranie, dobrą odpornością na korozję oraz wysoką twardością, co czyni ją idealnym wyborem do ostrzy noży wymagających znakomitego utrzymania ostrości. W tym artykule przyjrzymy się składowi chemicznemu, obróbce cieplnej, twardości oraz porównamy stal M398 z innymi stalami stosowanymi w knifemakingu.

Skład chemiczny stali M398 – Co czyni ją wyjątkową?

Stal M398 ma złożony i zoptymalizowany skład chemiczny, który zapewnia doskonałą odporność na ścieranie, twardość oraz odporność na korozję. Jej skład obejmuje:

• Węgiel (C): 2,7% – Zapewnia wysoką twardość i przyczynia się do utrzymania ostrości.
• Chrom (Cr): 20% – Zwiększa odporność na korozję i stabilizuje strukturę stali.
• Molibden (Mo): 1% – Poprawia twardość i odporność na ścieranie.
• Wanad (V): 7,2% – Zwiększa odporność na ścieranie i stabilność krawędzi tnącej.
• Wolfram (W): 0,7% – Dodaje odporności na ścieranie.
• Mangan (Mn) i Krzem (Si) – Wzmacniają strukturę stali i poprawiają jej właściwości mechaniczne.

Dzięki zaawansowanemu składowi stal M398 oferuje doskonałą odporność na ścieranie i utrzymanie ostrości, co czyni ją bardzo odpowiednim materiałem do noży wysokiej wydajności.

Obróbka cieplna stali M398

Ocena trudności obróbki cieplnej widoczna u góry strony to najczęstsza ocena polskich knifemakerów w naszej ankiecie, przygotowanej we współpracy z doświadczonym hartownikiem. Traktuj ją proszę jako opinię środowiska, a nie normę.

„ŁATWE HARTOWANIE” oznacza stal bardziej wyrozumiałą na błędy – daje przewidywalny, użyteczny efekt nawet przy drobnych odchyleniach parametrów.

„TRUDNE HARTOWANIE” wymaga precyzyjnego trzymania się zaleceń, bo niewielkie błędy potrafią szybko pogorszyć końcowy wynik.

Hartowanie stali M398

Austenityzowanie

Proces austenityzowania stali M398 polega na podgrzaniu jej do temperatury 1120–1180°C (2050-2155°F) i wygrzewaniu w zadanej temperaturze przez określony czas od momentu wyrównania temperatury stali.

Generalnie podczas Austenityzowania można przyjąć, że:

• Im grubszy nóż, tym dłuższego czasu wygrzewania potrzebuje.
• Zbyt długie wygrzewanie może prowadzić do wzrostu ziarna; zbyt krótkie powoduje niepełną austenityzację (niepełną przemianę mikrostruktury). Mówiąc prościej: w odpowiedniej temperaturze pozostawienie stali w piecu nieco dłużej zazwyczaj powoduje mniej szkód niż zbyt wczesne jej wyjęcie. Największym błędem jest zastosowanie nieprawidłowej temperatury austenityzacji.

Czas wygrzewania:

• 20-30 minut - przy hartowaniu w niższych temperaturach 1120–1150°C (2050–2100°F);
• 5-10 minut - przy hartowaniu w wyższej temperaturze 1180°C (2155°F).

Czasy podane przez producenta dotyczą detali przemysłowych, nie sprecyzowano czasów dla cienkich elementów.

Chłodzenie

Po austenityzowaniu stal M398 jest hartowana poprzez szybkie chłodzenie w oleju lub azocie (N₂).

Materiał należy schłodzić do temperatury ok. 30°C (86°F).

Wymrażanie (opcjonalnie)

Po hartowaniu stal M398 może zostać poddana wymrażaniu w temperaturze -80°C (-112°F) przez okres 2 godzin. Proces ten zwiększa twardość o około +2/+3 HRC i stabilizuje strukturę stali.

Wymrażanie należy wykonać po hartowaniu, a przed odpuszczaniem. Ten proces to w praktyce przedłużenie hartowania do niższej temperatury, więc opóźnienie pomiędzy hartowaniem, a wymrażaniem może zmniejszyć jego efekt. 

Wymrażanie jest szczególnie zalecane jeżeli stal będzie potem wysoko odpuszczana w celu osiągnięcia wysokiej odporności na ścieranie. Uwaga, w przypadku wysokiego hartowania ≥ 1150°C (2100°F) istnieje ryzyko pęknięć naprężeniowych podczas wymrażania.

Odpuszczanie stali M398

Odpuszczanie to kontrolowane dogrzanie zahartowanej klingi w określonej temperaturze i utrzymanie jej przez określony czas, w celu zmniejszenia kruchości i naprężeń po hartowaniu i zwiększenia udarności noża.

Producent zaleca odpuszczać stal M398 w różnych zakresach temperatury w zależności od celu jaki chcemy osiągnąć:

• Najwyższa odporność na korozję - odpuszczać w temperaturach 200-300°C (392-572°F), bez względu na to czy wykonano wcześniej wymrażanie. Odpuszczać jednokrotnie przez 1 godzinę na każde 20 mm grubości materiału, ale co najmniej 2 godziny.
• Najwyższa odporność na ścieranie - jeżeli wykonano wcześniej wymrażanie odpuszczać w temperaturach 510-530°C (950-986°F), bez wcześniejszego wymrażania odpuszczać w temperaturach 540-560°C (1004-1040°F). Materiał należy odpuszczać trzykrotnie przez 1 godzinę na każde 20 mm grubości materiału, lecz co najmniej 2 godziny.

Bez względu na zastosowaną temperaturę producent rekomenduje powolne nagrzewanie i schładzanie materiału do ok. 30°C (86°F) po każdym etapie odpuszczania.

Wykres odpuszczania stali M398

Poniżej przedstawiamy wykresy odpuszczania stali M398 dla obróbki cieplnej:

• Austenityzacja 1150°C (2100°F) / 20 min. / 5 bar; bez wymrażania; odpuszczanie 2x2 h.
• Austenityzacja 1150°C (2100°F) / 20 min. / 5 bar; wymrażanie przez 2h w temp. -70°C (-94°F) ; odpuszczanie 2x2h.

Porównanie stali M398 z innymi stalami do knifemakingu

Stal M398 vs. Stal M390

Stal M398 charakteryzuje się niższym poziomem austenitu szczątkowego po hartowaniu i odpuszczaniu w niskiej temperaturze (200–300 °C), co poprawia jej hartowność w porównaniu do stali M390, szczególnie w przypadku braku zastosowania obróbki kriogenicznej.

Dzięki wysokiej zawartości węglików pierwotnych (ok. 30% obj.), stal M398 wykazuje znacząco podwyższoną twardość, odporność na ścieranie oraz wytrzymałość na ściskanie względem stali M390.

Porównanie twardości po odpuszczaniu (hartowanie w 1150°C, bez wymrażania):

Stal M398 vs. Stal S90V

S90V to kolejna stal wysokiej wydajności znana z odporności na ścieranie i utrzymania ostrości. Jednak M398 zapewnia jeszcze lepszą odporność na ścieranie dzięki wyższej zawartości węgla oraz zawartości wolframu w składzie, co czyni ją lepszym wyborem do ostrzy wymagających ekstremalnej trwałości.

Stal M398 vs. Stal Elmax

Stal Elmax oferuje dobrą równowagę między odpornością na korozję, udarnością i odpornością na ścieranie. M398 natomiast jest zoptymalizowana pod kątem maksymalnej odporności na ścieranie i utrzymania ostrości, co sprawia, że jest idealna do noży poddawanych intensywnemu użytkowaniu i wymagających długotrwałej ostrości.

Zastosowanie stali M398 w knifemakingu – Najlepsze do różnych typów noży

Noże EDC o wysokiej wydajności

Stal M398 jest doskonałym wyborem do noży EDC o wysokiej wydajności ze względu na wyjątkowe utrzymanie ostrości i odporność na ścieranie. Jest idealna dla użytkowników, którzy potrzebują noża, który pozostaje ostry nawet przy intensywnych, powtarzających się zadaniach tnących.

Noże taktyczne i bojowe

Noże taktyczne i bojowe wykonane ze stali M398 korzystają z jej wysokiej twardości i trwałości, zapewniając, że ostrze utrzymuje ostrość nawet w ekstremalnych warunkach. To czyni M398 odpowiednią do wymagających sytuacji taktycznych.

Noże myśliwskie i outdoorowe

Stal M398 jest również stosowana w nożach myśliwskich i outdoorowych, gdzie kluczowe jest utrzymanie ostrej krawędzi do skórowania i innych zadań. Jej doskonała odporność na ścieranie zapewnia, że nóż pozostaje skuteczny nawet po długotrwałym użytkowaniu w terenie.

Noże kolekcjonerskie

Ze względu na swoje wysokiej jakości właściwości i doskonałą wydajność, stal M398 jest często stosowana w nożach kolekcjonerskich. Wysoka twardość, znakomite utrzymanie ostrości i ogólna wydajność sprawiają, że jest to pożądany wybór do noży customowych wysokiej klasy.

Jak dbać o nóż wykonany ze stali M398?

Chociaż stal M398 oferuje dobrą odporność na korozję, zaleca się przestrzeganie kilku zasad, aby zapewnić długą żywotność noża:

• Czyszczenie – Po każdym użyciu dokładnie wyczyść nóż i unikaj pozostawiania go mokrym, aby zapobiec potencjalnej korozji.
• Oliwienie – Okresowe oliwienie ostrza pomoże zachować jego doskonały stan i dodatkową ochronę przed wilgocią.
• Ostrzenie – Używaj ostrzałek diamentowych lub kamieni do ostrzenia, aby utrzymać ostrość ostrza, ponieważ wysoka twardość stali M398 może utrudniać ostrzenie w porównaniu do miększych stali.

Podsumowanie – Dlaczego warto wybrać stal M398?

Stal M398 to wyjątkowy materiał do noży wysokiej wydajności, oferujący niezrównaną odporność na ścieranie, wysoką twardość oraz znakomite utrzymanie ostrości. Jest idealnym wyborem do noży używanych w wymagających warunkach, takich jak noże taktyczne, myśliwskie i EDC o wysokiej wydajności. Dzięki zaawansowanym właściwościom stal M398 jest również wysoko ceniona przez kolekcjonerów i twórców noży customowych.

Wybór stali M398 zapewnia, że nóż będzie długo utrzymywał ostrość, co czyni go niezawodnym narzędziem do szerokiego zakresu zastosowań.